Bugünlerde daha güçlü bir bağışıklık sistemi olmak hepimizin öncelikli hedefi. Bunun için etkili bir diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmak gerekiyor. Bağışıklık sistemi güçlendirme konusunda ipuçları sunan bu rehberde uygulanabilecek beslenme önerileri, düzenli egzersiz ve yeterli uyku gibi yaşam tarzı önerileri yer alıyor.

Beslenmenin bağışıklık sistemini güçlendirmede önemi oldukça büyük. Omega-3 yağ asitleri, C ve D vitaminleri, probiyotikler, turunçgil gibi antioksidanlarla zenginleştirilmiş diyetler tüketilmelidir. Aynı zamanda karbonhidrat alımı kontrol altında tutulmalıdır.

Düzenli egzersiz yapmak ve yeterli uyku uyumak bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli bir yere sahiptir. Egzersiz stresi azaltırken, yeterli uyku bağışıklık sisteminin yenilenmesine yardımcı olur.

• Her gün yarım saat yürüyüş yapmak sağlığı korumak açısından oldukça faydalıdır.
• Yoga ve meditasyon stres yönetimine yardımcı olarak bağışıklık sistemini destekler.

Stressiz bir yaşam sürmek mümkün olmasa da uygun stres yönetim teknikleri ile stresin negatif etkileri en aza indirilebilir. Meditasyon, yoga ve nefes egzersizleri bu teknikler arasında yer alır.

Beslenme ve yaşam tarzı önerilerinin yanı sıra bağışıklık sistemi desteği için natural takviyeler de kullanılabilir. Probiyotik takviyeler, C ve D vitaminleri, çinko, magnezyum gibi takviyeler bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olabilir.

• Probiyotikler sindirim sistemini sağlıklı tutarak bağışıklık sistemini güçlendirir.
• C vitamini, antioksidan özellikleri ile bağışıklık sistemini güçlendirir.
• Vitamin D bağışıklık sistemi için önemlidir. Güneş ışığından sağlanan D vitamininin yanı sıra balık yağı takviyesi alınabilir.

Bu genel önerilerin yanı sıra sigarayı bırakmak ve el hijyenine dikkat etmek de bağışıklık sistemini destekleyen önemli adımlardır.

Beslenmenin Önemi

Bağışıklık sistemi, vücudumuzu enfeksiyonlara, virüslere ve hastalıklara karşı koruyan bir savunma mekanizmasıdır. Güçlü bir bağışıklık sistemi, sizi sağlıklı tutmaya yardımcı olabilir. Bağışıklık sistemindeki bir zayıflık, sizi hastalıklara daha açık hale getirir.

Beslenme, bu savunma mekanizmasının etkinliğini etkileyen en önemli faktörlerden biridir. Vücudumuz, güçlü bir bağışıklık sistemi için ihtiyaç duyduğu besin öğelerini aldığında, enfeksiyonlara daha az duyarlı hale gelir. Bu nedenle, bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için yeterli ve dengeli bir beslenme önemlidir.

Vitaminler ve mineraller, bağışıklık sistemi için gerekli olan besin öğelerinin başında gelir. E vitamini, C vitamini, beta-karoten ve çinko, bağışıklık sisteminin doğru çalışması için hayati öneme sahip olan temel vitaminler ve minerallerdir.

Omega-3 yağ asitleri, bağışıklık sistemi hücrelerinin fonksiyonlarını iyileştirebilir ve vücudu enfeksiyonlara karşı güçlendirebilir. Omega-3 kaynakları arasında somon, sardalye ve uskumru gibi yağlı balıklar, keten tohumu ve kadar yağı yer alır.

Protein, bağışıklık sisteminin doğru çalışması için gereklidir. Ancak, hayvansal kaynaklı proteinin yanı sıra, tam buğday, fasulye, mercimek, nohut gibi bitkisel protein kaynakları da tercih edilebilir.

Akdeniz diyeti, bağışıklık sistemi için önerilen en iyi diyetlerden biridir. Yüksek miktarda antioksidan içeren meyve, sebze ve tam tahılların yanı sıra, zeytinyağı, balık ve az miktarda süt ürünü içermektedir.

Kırmızı et ve işlenmiş gıdaların tüketiminin azaltıldığı ve şekerli içeceklerin tamamen hariç tutulduğu bir diğer önerilen diyet, DASH diyetidir.

Bu diyetlerde, ayrıca alkol tüketimine dikkat edilmesi önerilir. Alkolün fazla tüketimi, bağışıklık sistemi fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir.

Egzersiz ve Uyku

Bağışıklık sistemi güçlendirme için uygulanabilecek beslenme ve yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra, düzenli egzersiz yapmak ve yeterli uyku almak da oldukça önemlidir. Egzersiz yapmak, vücudunuzda stres hormonlarının üretimini azaltarak, bağışıklık sisteminizi güçlendirir. Düzenli egzersiz yapmak aynı zamanda kilo kontrolüne yardımcı olur, obezite bağışıklık sistemini zayıflatan bir durumdur.

Uykunun önemi de sık sık göz ardı edilen bir konudur. Yeterli uyku, vücudunuzun dinlenmesine ve yeniden şarj olmasına yardımcı olur. Yetersiz uyku, bağışıklık sisteminizi zayıflatarak enfeksiyonlara yatkınlığı artırabilir. Yetişkinler genellikle günlük 7-8 saat uyku almalıdır. Ayrıca uykunun kalitesi de önemlidir, rahat bir uyku çekmek bağışıklık sisteminizi güçlendirmede önemli bir role sahiptir.

Egzersiz ve uyku, sağlıklı bir yaşam tarzının en önemli unsurlarından biridir. Düzenli olarak egzersiz yapmak ve yeterli uyku almak, bağışıklık sistemi sağlığınızı korumanızda yardımcı olacaktır. Egzersiz ve uyku düzeninizi sağlamak, bağışıklık sisteminizi güçlendirmenin temelleridir.

Dışarıda Egzersiz Yapmak

Açık havada egzersiz yapmak, vücudu güneş ışığına maruz bırakarak D vitamini sentezini arttırır. D vitamini, kemiklerimizi sağlamlaştırdığı gibi, bağışıklık sistemimizi de güçlendirir. Ayrıca, açık havada yapılan egzersiz, zihinsel sağlığımızı da destekler ve stres düzeyimizi azaltır.

Ancak, dışarıda egzersiz yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar da vardır. Özellikle, güneşin zararlı UV ışınlarına karşı korunmak için uygun giysiler tercih edilmelidir. Baş ve boyun bölgesini kapatan şapka veya bandana takmak, UV korumalı güneş gözlüğü kullanmak ve güneşe duyarlı bölgelere güneş koruyucu sürmek faydalı olacaktır.

Ayrıca, dışarıda yapılacak egzersizin tipi de önemlidir. Uzun süreli koşu veya yüksek yoğunluklu egzersizler, bağışıklık sistemi üzerinde negatif etki yapabilir. Bu nedenle, açık havada yapılabilecek düşük yoğunluklu aktiviteler tercih edilmelidir. Yürüyüş, bisiklet, yoga gibi aktiviteler, hem bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur hem de vücudu dinlendirir.

• Açık havada egzersiz yapılırken doğru giysi ve ekipmanlar kullanılmalıdır
• Düşük yoğunluklu aktiviteler tercih edilmelidir
• Uzun süreli yüksek yoğunluklu egzersizlerden kaçınılmalıdır

Bu öneriler doğrultusunda, açık havada düzenli olarak yapılan egzersizler bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etki yaparak, sağlıklı bir yaşam tarzının önemli bir parçası olabilir.

Yürüyüş

Yürüyüş yapmak, bağışıklık sistemi için oldukça faydalıdır. Yapılan araştırmalar, düzenli yürüyüşlerin bağışıklık sistemi hücrelerinin sayısını artırdığını göstermektedir. Yürüyüş, vücudun genel sağlığına da olumlu etkileri vardır. Ayrıca, düzenli yürüyüş yapmanın kalp hastalığı, diyabet ve obezite gibi hastalıklardan koruyucu etkisi de bulunmaktadır.

Yetişkinler için haftada en az 150 dakika orta şiddette yürüyüş yapmak önerilmektedir. Yürüyüş yaparken uygun ayakkabılar ve giysiler giymek önemlidir. Yürüyüş parkurlarını keşfetmek ve dışarıda egzersiz yapmak, aynı zamanda stresi azaltarak bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkilere sahiptir.

Ayrıca, yürüyüş yapmak için birçok farklı seçenek mevcuttur. Örneğin, yürüyüş bandı kullanmak, grup yürüyüşlerine katılmak veya arkadaşlarınızla yürümek gibi seçenekler bulunmaktadır. Bu aktiviteler sadece bağışıklık sistemi için değil, aynı zamanda sosyal bağlantılar için de faydalıdır.

Yoga

Yoga, sadece fiziksel aktivite değil, aynı zamanda stres azaltma ve zihinsel sağlık gibi birçok faydası ile bilinir. Ancak, yoga pratiği aynı zamanda bağışıklık sistemi için de faydalıdır. Yoga, vücutta gevşeme ve rahatlama sağlamak için tasarlanmıştır ve bu nedenle immün sistemi üzerinde olumlu bir etkisi vardır.

Bununla birlikte, hangi yoga pozlarının özellikle bağışıklık sistemi için faydalı olduğuna dair spesifik bir kanıt yoktur. Ancak, uzmanlar, bir dizi farklı yoga pozunun immün sistemini güçlendirmede yardımcı olabileceğini belirtmektedir. Bazı özellikle faydalı pozlar şunlardır:

• Trikonasana (Üçgen Pozu)
• Vrikshasana (Ağaç Pozu)
• Bhujangasana (Kobra Pozu)
• Ardha Matsyendrasana (Yarım Denizci Pozu)

Yoga, aynı zamanda stresi azalttığı için vücuda saldıran serbest radikallerin üretimini azaltır. Bu da immün sistemi güçlendirir. Yoga pozları, akciğerlerin genişlemesine yardımcı olur ve dolayısıyla solunum yolu enfeksiyonu riskini azaltır.

Ancak, herhangi bir yoga programına başlamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir. Bazı yoga pozları, özellikle yüksek tansiyon, bel veya omuz sorunları olanlar için uygun olmayabilir.

A stres Yönetimi

Stres, vücudumuzun savunma sistemini zorlayarak bağışıklık sistemimizi zayıflatabilir. Bu nedenle, stresin azaltılması bağışıklık sistemi için önemlidir. Stres yönetimi için birçok teknik vardır ve herkesin kişisel tercihleri vardır. Ancak, bazı popüler stres yönetimi teknikleri şunlardır:

• Meditasyon: Meditasyon, zihni rahatlatmak ve gevşetmek için kullanılan bir tekniktir. Düzenli meditasyon, stres seviyelerini azaltabilir ve bağışıklık sistemini güçlendirebilir.
• Yoga: Yoga, hem zihni hem de bedeni rahatlatmak için kullanılan bir aktivitedir. Yoga yapmak, stres seviyelerinizi azaltabilir ve bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir.
• Derin Nefes Egzersizleri: Derin nefes egzersizleri, stres seviyelerini azaltmak için kullanılan bir tekniktir. Düzenli olarak yapmak, bağışıklık sisteminizi güçlendirebilir.
• Egzersiz: Egzersiz yapmak, stres seviyelerini ve endorfin seviyelerini azaltmak için kullanılan bir tekniktir. Stresin bağışıklık sistemi üzerindeki etkilerini azaltarak, bağışıklık sisteminizi güçlendirebilirsiniz.

Stres yönetimi teknikleri kişiden kişiye değişebilir. Kendi stres yönetimi yönteminizi bulmak için farklı teknikleri deneyebilirsiniz. Ancak, stresin bağışıklık sistemine olan olumsuz etkisini azaltmak için herkesin stres seviyelerini azaltmak için en uygun yöntemi bulması önemlidir.

Bağışıklık Sistemi Desteği

Bağışıklık sistemi güçlendirmenin önemli yollarından biri doğal takviyeler kullanmaktır. Doğal takviyeler, bağışıklık sisteminin ana bileşenleri olan vitaminler, mineraller ve antioksidanlar açısından zengin besinlerdir. Probiyotikler, bağırsaklarda bulunan ve bağışıklık sisteminin düzenlenmesine yardımcı olan canlı bakterilerdir. Probiyotiklerin bağışıklık sistemi üzerindeki olumlu etkileri vardır. Aynı şekilde, Echinacea bitkisi gibi çeşitli bitkilerin de bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünülmektedir. C vitamini, bağışıklık sistemi için önemli bir vitamindir ve bağışıklık sistemi hücrelerinin üretiminde rol oynar. Ayrıca, D vitamini bağışıklık sistemi fonksiyonlarını düzenler ve bağışıklık sistemi hücrelerinin işlevlerini arttırır. Astragalus, bağışıklık sistemi fonksiyonlarını ve üretimini arttırmada etkili olan bir bitkisel takviyedir. Ayrıca, şifalı bitkilerden yapılan çaylar da bağışıklık sistemine faydalı olabilir.Doğal takviyeler, dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam tarzı ile desteklendiğinde bağışıklık sistemi güçlendirilmeye yardımcı olabilir. Ancak, doktor tavsiyesi olmadan takviyeler kullanılmamalıdır çünkü bazı takviyeler belirli ilaçlarla etkileşime girerek yan etkilere neden olabilir.

Probiyotikler

Bağırsaklarımızda yaşayan yararlı bakteriler probiyotikler olarak bilinir ve bağışıklık sistemimizin güçlenmesinde önemli bir rol oynarlar. Bu yararlı bakterilerin vücutta çeşitli fonksiyonları vardır, örneğin, sindirim sistemi üzerinde olumlu etkilere sahiptirler ve bağırsak florasını dengede tutarlar.

Probiyotikler, yeterli miktarda alındığında, bağışıklık sistemimizi de destekleyebilirler. Bunun sebebi, probiyotiklerin bağırsak florasındaki diğer bakterilerle rekabet etmesi ve potansiyel patojenleri kontrol altında tutmasıdır. Ayrıca, probiyotiklerin bağışıklık hücrelerinin aktivitesini ve antikor üretimini artırmaları da bağışıklık sistemi üzerindeki olumlu etkilerinden biridir.

Probiyotik alımı, dengeli bir diyet ve ek besin takviyeleri yoluyla gerçekleştirilebilir. Probiyotik kaynakları arasında yoğurt, kefir, turşu, kimchi ve tempeh gibi fermente edilmiş yiyecekler yer alır. Ayrıca, sağlık ürünleri olarak kullanılan probiyotik takviyeleri de mevcuttur.

Bu yararlı bakterilerin faydaları göz önünde bulundurulduğunda, günlük olarak en az 1 milyar canlı hücre içeren probiyotik takviyeleri alınması önerilir. Ancak, alım miktarı kişiden kişiye değişebilir ve doktorunuza danışmadan yoğun probiyotik takviyesi almak sağlık problemlerine yol açabilir.

Vitaminler ve Mineraller

Bağışıklık sistemi güçlendirilmesi için doğru vitamin ve mineral alımı son derece önemlidir. Düzenli olarak tüketilmesi gereken besinler vücudunuzun enfeksiyonlara karşı direncini arttırır. A, C, D, E ve B6 vitaminleri ile çinko, selenyum ve demir bağışıklık fonksiyonları için en önemli olan besinler arasındadır.

A Vitamininin güçlü bir antioksidan etkisi vardır ve hücre yenilenmesinde önemli bir rol oynar. Havuç, tatlı patates, ıspanak, kabak ve kayısı A vitamini açısından zengin gıdalar arasındadır.

C Vitamini antiviral bir madde olarak bilinir ve bağışıklık sistemi için oldukça önemlidir. Portakal, kivi, greyfurt, brokoli, karnabahar ve yesilbiber gibi çeşitli gıdalarda bulunur.

D Vitamini güçlü kemiklerin yanı sıra bağışıklık fonksiyonları için de önemlidir. Süt, ton balığı, yumurta ve D vitamini takviyeleri bu vitamini almak için iyi bir kaynak haline gelmektedir.

E Vitamininin antioksidan özellikleri vardır ve bağışıklık fonksiyonlarını arttırır. Avokado, badem, kabak çekirdeği, ıspanak ve tatlı patates E vitamini açısından zengin gıdalar arasındadır.

B6 Vitamini protein metabolizması için önemlidir ve bağışıklık fonksiyonları için de gerekli olan bir vitamindir. Tavuk, ton balığı, muz, brokoli ve mercimek B6 vitamini açısından zengin gıdalar arasındadır.

Çinko insan hücrelerinin büyümesi ve gelişmesinde önemli bir mineraldir ve bağışıklık sisteminde yer alır. Yumurta, istiridye, yer fıstığı ve kırmızı et çinko açısından zengin kaynaklardır.

Selenyum da bağışıklık sistemi için oldukça önemlidir ve toksinlerle mücadele etmek gibi çok çeşitli işlevlere sahiptir. Tavuk, hindi, yumurta, mantar ve badem selenyum açısından zengin gıdalar arasındadır.

Sonuç olarak, bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi için dengeli bir beslenme programı uygulamak ve en önemli vitamin ve mineralleri tüketmek kritik bir öneme sahiptir. Vücudun direncini arttırmak için gerekli olan bu besinleri tüketmek sağlıklı bir yaşam sürebilmeniz için son derece önemlidir.

Genel Öneriler

Bağışıklık sistemi, vücudumuzun savunma sistemi olarak işlev görür ve pek çok farklı faktör tarafından etkilenebilir. Sağlıklı bir bağışıklık sistemi için, beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmak önemlidir. Genel olarak, bağışıklık sistemi güçlendirme için yapılması gereken öneriler şunlardır:

• Yeterli ve dengeli beslenme
• Düzenli egzersiz yapmak
• Yeterli uyku süresi almak
• Stresten kaçınmak veya stres yönetimi teknikleri kullanmak
• Doğal takviyeler kullanmak (probiyotikler, vitaminler, mineraller vb.)
• Sigarayı bırakmak
• El hijyenine dikkat etmek

Yukarıda belirtilen öneriler, bağışıklık sistemi güçlendirme için yapılması gereken en önemli genel önerilerdir. Bunların hepsi yaşam tarzı değişiklikleri gerektirir, ancak uygulanabilirlikleri oldukça yüksektir. Her bir öneriyi ayrıntılı olarak inceleyelim.

Bağışıklık sistemi için gerekli besin öğelerini içeren bir diyet uygulamak oldukça önemlidir. Bunlar arasında protein, yeterli miktarda vitaminler (A, C, D, E), mineraller (çinko, selenyum), antioksidanlar, omega-3 yağ asitleri ve probiyotikler yer alır. Bu besin öğeleri, vücudumuzun hastalıklara ve enfeksiyonlara karşı daha güçlü bir şekilde savaşmasına yardımcı olur. Sağlıklı bir diyet için, taze meyve, sebze, tam tahıllı ürünler ve sağlıklı yağlar tüketmeniz gerekmektedir.

Uzun süreli hareketsizlik, bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etki yapar. Düzenli egzersiz yapmak, vücudunuzun daha etkin bir şekilde çalışmasına ve hastalıklara karşı daha dirençli hale gelmesine yardımcı olur. Ayrıca, egzersiz yaparak stresten kurtulabilir ve uyku kalitenizi artırabilirsiniz.

Uyku, vücudunuzun kendini yenileme sürecidir. Yeterli uyku süresi, bağışıklık sistemi için oldukça önemlidir çünkü vücudunuzun hastalıklara karşı savaşabilmesi için dinlenmeye ihtiyacı vardır. Genel olarak, yetişkinlerin günde 7-9 saat uyuması önerilir.

Stres, bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir. Uzun süreli stres, vücudunuzun savunma sistemini zayıflatabilir. Bu nedenle, stresten kaçınmak ve stres yönetimi tekniklerini kullanmak, bağışıklık sisteminizi güçlendirmenize yardımcı olacaktır.

Probiyotikler, vitaminler ve mineraller, bağışıklık sistemi için önemli olan besin öğeleridir. Probiyotikler, bağırsak sağlığını ve bağışıklık sisteminizi güçlendirmeye yardımcı olan faydalı bakterilerdir. Vitaminler (özellikle A, C, D, E) ve mineraller (çinko, selenyum) de bağışıklık sistemi güçlendirme konusunda oldukça etkilidir. Bu takviyeleri almadan önce mutlaka bir doktora danışmanız gerektiğini unutmayın.

Sigara, bağışıklık sistemi üzerinde olumsuz etkiye sahiptir ve hastalıklara karşı daha savunmasız hale gelmenize neden olur. Yapabileceğiniz en iyi şey, sigarayı bırakmaktır.

El hijyeni, enfeksiyonların yayılmasını önlemeye yardımcı olan basit bir adımdır. Ellerinizi yıkamak, grip gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olur ve bağışıklık sisteminizi güçlendirir. Özellikle, el yıkama süresinin en az 20 saniye olması gerektiğine dikkat edilmelidir.

Tüm bu öneriler, bağışıklık sistemi güçlendirme için yapabileceğiniz en önemli genel önerilerdir. Bu önerileri uygulayarak, daha güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olabilirsiniz.

Sigarayı Bırakmak

Sigarayı bırakmak, bağışıklık sistemi için yapılacak en önemli değişikliklerden biridir. Sigara, bağışıklık sistemi hücrelerinin işlevini etkiler ve sigara içenler, enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale gelirler. Sigaradaki kimyasallar, özellikle nikotin, vücudun antioksidan savunmasını da etkileyerek, enfeksiyonlara karşı savaşan hücrelerin sayısını azaltır.

Sigara içimi ayrıca, kronik bronşit, KOAH, akciğer kanseri ve diğer sağlık sorunları da dahil olmak üzere birçok hastalıkla ilişkilidir. Bu hastalıklar vücudun genel sağlığını ve bağışıklık sistemini zayıflatır.

Sigarayı bırakmanın anlık etkisi olmasa da, bıraktıktan sonraki ilk haftalarda vücut temizlenmeye başlar ve bağışıklık sistemi güçlenmeye başlar. Sigara bırakmak, kişinin genel sağlığını arttırır ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

• Sigarayı bırakmanın faydaları:
• Vücuttaki oksijen seviyesi artar
• Kan basıncı ve kalp atış hızı düşer, kalp krizi riski azalır
• Cilt daha sağlıklı ve canlı hale gelir
• Öksürük, balgam üretimi ve nefes darlığı azalır

Sigarayı bırakmak herkes için zorlu bir süreç olsa da, sağlıklı bir yaşam tarzına adım atmaktır ve bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur. Sigara içenler, sigarayı bırakmak için birçok destek mekanizması kullanabilirler. Doktorlar, sigara bırakma programları ve nikotin yedekleri gibi seçeneklerle kontrol edilebilir sınavdan geçebilirler.

El Hijyeni

El hijyeni, bağışıklık sistemi için son derece önemlidir. Ellerimiz, gün boyunca temas ettiğimiz her şeye maruz kalırlar; bu da mikropların yayılma potansiyellerini arttırır. Bilimsel araştırmalar, el yıkamanın hastalıkların yayılması riskini azalttığını göstermektedir.

Ellerimizi doğru bir şekilde yıkamak, mikropların ve virüslerin yayılmasını önlemek için gereklidir. Ellerimizi düzenli olarak sabun ve sıcak suyla yıkamak, enfeksiyon riskini azaltır. El yıkama süresi en az 20 saniye olmalı ve ellerimizi her yerini yıkamaya özen göstermeliyiz.

El temizliği için bir diğer önemli faktör, kurulama yöntemidir. Eller suyla durulandıktan sonra, tamamen kuru olduklarından emin olunmalıdır. Islak eller mikropların daha hızlı yayılması için uygun bir ortam oluşturur. Kağıt havlu veya temiz bir havlu kullanarak ellerinizi kurulayabilirsiniz.

Eğer el yıkama imkanı yoksa, alkol bazlı el dezenfektanları da kullanılabilir. Ancak, ellerimiz kirli ise, öncelikle su ve sabunla yıkamak daha etkilidir.

El hijyeni, özellikle bu zamanlarda koronavirüs ve diğer hastalıkların yayılmasını azaltmak için çok important bir role sahiptir. Düzenli el yıkama ve kurulama sağlıklı bir bağışıklık sistemini korumak için atılabilecek küçük bir adımdır.